ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՅՕԴՈՒԱԾՆԵՐ

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԽՈՀԱՆՈՑԻՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ

• Հայկական ազգային խոհանոցը մեր պատմութեան, կենցաղին ու աւանդութիւններուն առանձնայատկութիւնները* կ'արտացոլէ*։


• Հայաստանի խոհարարական աւանդոյթները սկիզբ առած են պատմութեան խորքէն։ Հայկական խոհանոցը ձեւաւորուած է Քրիստոսէ առաջ, Վանի թագաւորութեան շրջանին, երբ հայերը կը զբաղէին գիւղատնտեսութեամբ *։


• Հայկական խոհանոցը ունի աւելի քան 3000 տարուայ պատմութիւն։ Հայերը սերունդէ-սերունդ փոխանցած են իրենց յատուկ ուտեստներու բաղադրատոմսերը*։


• Հայաստանի իւրաքանչիւր շրջան ունեցած է եւ ունի իրեն յատուկ ճաշատեսակը եւ զայն պատրաստելու ձեւը։


• Տարիներու ընթացքին կերակրատեսակները փոփոխութիւն կրած են, սակայն հայկական շունչը միշտ պահպանուած է։ Օրինակ՝ հարիսան պատրաստած են զոհ մատուցելու արարողութեան ժամանակ։ Անոնք ամբողջ գիշեր կ՚եփէին մարմանդ* կրակի վրայ եւ առաւօտեան կը մատուցէին։


• Ըստ աւանդութեան, Վարդանանց ճակատամարտէն առաջ հարիսա բաժնուած է հայ զինուորներուն:


• Հայկական խոհանոցին եւ հիւրընկալութեան մէջ աղն ու հացը նկատուած են պաշտամունքային առարկաներ։ Հինէն ի վեր, երբ արքունական խնճոյքներ կը կազմակերպուէին, խնճոյքը միշտ կը սկսէր աղ ու հացի արարողութեամբ։


• «Մեր միջեւ աղուհաց կայ» արտայայտութիւնը կը վկայէ անխախտ ու անխարդախ բարեկամութեան մասին:


• Տոլման հայկական ազգային խոհանոցի թագուհին է: Տոլմա բառը եկած է «տոլի» բառէն, որ կը նշանակէ խաղողի տերեւ։


• Ղափաման հայկական ծիսական կերակրատեսակ է։ Ժամանակին այն կը մատուցուէր հարսանիքներու ժամանակ, որպէսզի նորապսակներու կեանքը ըլլար նոյնքան քաղցր, հարուստ եւ գունագեղ։ Ըստ աւանդութեան դդումը կը խորհրդանշէր երկրագունդը, բրինձը՝ մարդկութիւնը, իսկ չիրերն* ու ընկուզեղէնը՝ տարբեր ազգութեան եւ հաւատքի մարդիկ։


• Խորովածը Ամենաաւանդական կերակրատեսակն է. առանց խորովածի ոչ մէկ տօն տեղի կ'ունենար։ Իսկ հայկական հարսանիքներուն խորովածի մասին յատուկ երգ կ՚երգէին եւ պարելով սեղան կը տանէին։


• Հայաստանի մէջ կը նշուին տարբեր ճաշատեսակներու փառատօներ*, ինչպէս հարիսայի, տոլմայի, խորովածի, գաթայի եւ այլն: Կան նաեւ ազգային խոհանոցին առնչուող մեղրի, թութի, ծիրանի, գինիի եւ այլ փառատօներ: